در تعریف فرآیند بازیابی اطلاعات می توان گفت: به مجموعه فعالیت هایی که منجر به بازیابی و بدست آوردن و ترمیم منابع و اطلاعات از دست رفته می شود را بازیابی اطلاعات می گویند. این اطلاعات می تواند اطلاعات یک کامپیوتر خانگی و یا پایگاه های داده ای عظیم در سازمان ها باشد.
از دست دادن اطلاعات می تواند به اشکال یا دلایل مختلفی رخ دهد. حذف براساس اتفاق، مشکلات و باگ های نرم افزای، بروز مشکل و ایراد در هارد دیسک، آسیب دیدن اطلاعات در اثر حمله ویروس ها و نفوذگران، ایجاد شوک مانند قطع ناگهانی برق. در چنین شرایطی بازیابی داده ها و اطلاعات تنها راه حل موجود است. برای شروع عملیات بازیابی اطلاعات می توان با مراجعه به کارشناسان در این حوزه بدون نگرانی کار را سپرد و یا می توان نرم افزارهای مخصوص اینکار را خریداری نمود. معمولا توصیه می شود اینکار را به افراد متخصص و باتجربه در این زمینه بسپارید تا درصد احتمال بازیابی و ریکاوری اطلاعات بیشتر باشد. چرا که در بعضی مواقع بازیابی موفقیت آمیز نخواهد بود و این موضوع بسته به نوع و میزان درصد خرابی مرتبط است.
از دست رفتن اطلاعات شرایط مختلفی دارد و ممکن است میزان آسیب احتمالی به قدری ناچیز باشد که تا 99% اطلاعات قابل بازیابی باشند. از طرفی ممکن است میزان آسیب وارد به قدری شدید باشد که امکان بازیابی تنها 10 الی 20 درصد باشد. از این رو شرکت های معتبر در زمینه ی بازیابی اطلاعات با تخمین میزان آسیب و شرایط موجود، از روش های مناسبی برای بازیابی استفاده خواهند کرد.
معمولا از دست رفتن اطلاعات شامل موارد: فرمت کردن و یا پاک کردن های سهوی است که در این شرایط احتمال بازیابی درصد بالایی از اطلاعات وجود دارد. در شرایط بحرانی تر که بازیابی سخت تر و تخصصی تر خواهد شد بروز مشکلات فنی یا آسیب های فیزیکی به هارد دیسک است.
فرمت و حذف تصادفی: بازیابی داده ها در شرایطی که کاربر به طور اتفاقی منجر به پاک شدن داده ها شود نوع ساده ای از فرآیند بازیابی است. در چنین شرایطی به طور معمولا پس از پاک شدن اطلاعات، اطلاعات بلافاصله از محل ذخیره سازی فیزیکی پاک نمی شوند بلکه در اولین قدم تمامی ارجاعات آن در ساختار دایرکتوری حذف می شود و فضای تخصیص یافته آزاد شده و به منظور بازنویسی در اختیار داده های جدید قرار می گیرد. حال اگر کاربر سریعا دست به کار شود فرصت بازیابی به صورت 100 درصد امکان پذیر است. دقیقه های پس از حذف، زمان هایی بحرانی و حیاتی هستند چرا که هر لحظه با کوچکترین کاری بازنویسی اطلاعات صورت می گیرد و اطلاعات قبلی از بین می روند. به طور مثال حتی جستجو در اینترنت و استفاده از مرورگرها موجب ذخیره سازی کوکی و کش می شود.
یکی از ابزارهایی که در این شرایط بسیار مناسب است؛ نرم افزار TestDesk است. این نرم افزار بر پایه ی Dos بوده و استفاده از آن نیازمند آشنایی با محیط Dos و مطالعات بیشتر در این زمینه است.
نقص فنی و آسیب های فیزیکی هارد دیسک: ممکن است بخشی از هارد معیوب شده و یا نقص فنی پیدا کند. در نتیجه داده ها و اطلاعات قابل خواندن از روی دیسک نخواهند بود. در این شرایط بسته به محلی که مشکل بروز پیدا کرده، میزان از کار افتادگی، میزان آسیب و ... که توسط کارشناسان قابل بررسی است؛ از روش های مختلفی نظیر تعمیر سیستم فایل منطقی، مستربوت ریکورد، به روز رسانی فرم ور و یا فنون دیگر بازیابی اطلاعات معیوب استفاده می شود.
معمولا بیشترین دلیلی که موجب از دست رفتن اطلاعات می شود؛ آسیب های فیزیکی است. بازیابی اطلاعات در این شرایط نیازمند مراجعه به کارشناسان باتجربه در این زمینه است؛ تا موفقیت آمیز باشد.
مجموعه ی بازیابی اطلاعات هارد دیسک و سرور " کلینیک هارد دیسک "